Genel Yapı Çelikleri

ÇEKME DAYANIMINA GÖRE İFADE EDİLEN YAPI ÇELİKLERİ

Çekme dayanımına göre ifade edilen yapı çelikleri, öncelikli olarak çekme gerilmeleri ve akma sınırı değerleri dikkate alınan, çelik konstrüksiyon, köprü yapımı, basınçlı kap ve donanımları, taşıt imalatı ve makine konstrüksiyonlarında kullanılmak üzere tercih edilir.

Bu çelikler genellikle alaşımsız çelik olarak tanımlanır, mekanik özellikler daha çok  karbon miktarına bağımlıdır fakat başta azot ve fosfor olmak üzere, üretim hammaddelerinden ve üretim şekillerinden kaynaklanan mangan, silisyum, bakır ve kükürt elementleri de oldukça etkilidir.

Genel yapı çelikleri kalite gruplarına göre sınıflandırılırlar. Standartlarda yapılan yeni düzenlemeler sonucunda;
1. kalite grubuna yalnızca St 33 çeliği verilmektedir. St 33 çeliğinde kimyasal analiz değerleri verilmez, üretim yöntemi ve döküm tarzı serbest bırakılmıştır. Denilebilir ki; 1. kalite grubundaki çelikler itinalı şekilde ergitilmezler.

2. kalite grubundaki çelikler, en fazla % 0.050 P ve % 0.050 S içerirler ve daha çok kaynak konstrüksiyonlarında tercih edilirler. Silisyum ve mangan miktarı da belirlenmiştir.  Fe 37 çeliği *kaynar, **sakin dökülmüş veya ***yarı sakin dökülmüş olarak dökülebilir. Fe 44, Fe 50, Fe 60 ve Fe 70 çelikleri mutlaka sakin ya da yarı sakin dökülürler.

3. kalite grubundaki çelikler ****yaşlanmaya dayanıklı ve ince taneli çelik olarak, özellikle sakinleştirilerek dökülürler. Fosfor ve kükürt miktarları % 0.040 ile sınırlandırılmıştır. Genellikle 0.020 Al ile deokside edilirler.

Genel yapı çeliklerinin talaşlı şekillendirilmesinde, ağırlıklı olarak daha çok normal tavlı veya soğuk şekillendirilmiş malzeme tercih edilmelidir. Normal tavlama ve  yaklaşık 600…650 °C sıcaklığında uygulanan gerilim giderme tavlamasının dışında, genel yapı çeliklerine ısıl işlem uygulanmaz. Bunun nedeni, yapı içerisinde istenmeyen elementlerin fazla oluşu; bunun neticesinde oluşan kuvvetli çökelmeler ve sertleştirme çatlaklarıdır.

Genel yapı çelikleri, nokta ve makara dikiş kaynağı ile birlikte, direnç kaynağına da uygundur. Fe 60 ve Fe 70 çelikleri, kaynaktan sonra yavaş soğutulmalı veya derhal tavlanmalıdır. Eğer çeliklerdeki karbon miktarı % 0.2 den az ise diğer pres kaynağı yöntemleri de kullanılabilir.

* Kaynar dökülmüş çelik, erimiş çelikte bulunan demir oksidin çeliğin kalıpta katılaşması sırasında içindeki karbonun bir kısmı ile birleşip, karbon monoksit teşkil ederek dokusunda gaz habbecikleri etkisi gösteren ve genellikle yüzeyinde ince bir ferrit tabakası bulunan çeliktir.
** Sakin dökülmüş çelik, kepçede veya kalıpta oksijen bağlayıcı ( deoksidan ) madde kullanılarak erimiş çelikteki demir oksidin oksijeni tamamen alınmış olan çeliktir. ( yapı diğerlerine oranla homojendir )
*** Yarı sakin dökülmüş çelik kepçede ve kalıpta, deoksidan madde kullanılarak erimiş çelikte bulunan demir oksidin oksijeni kısmen alınmış olan çeliktir.
**** Yaşlanmayan çelik, uzun süre bekledikten sonra vurma dayanımı, imal edildiği durumdakine göre çok az değişiklik gösteren çeliktir.

GENEL YAPI ÇELİKLERİ VE BİLEŞİMLERİ
Malz. No. DIN (Eski) DIN (Yeni) SAE / AISI DEOKSİDASYON ISIL KİMYASAL BİLEŞİM  ( max % ağırlık )
ŞEKLİ İŞLEM C MNmax Pmax Smax Nmax Almax
1.0035 St 33  S185 U,N
1.0037 St 37-2 S235JR U,N 0.17max 1.40max 0.045 0.045 0.009
1.0036 USt 37-2 S235JRG1 A570Gr.33,36 K U,N 0.17max 1.40max 0.045 0.045 0.007
1.0038 RSt 37-2  S235JRG2 A570Gr.36 S U,N 0.17max 1.40max 0.045 0.045 0.009
1.0116 St 37-3 S235J2G3 A284Gr.D SS U,N 0.17max 1.40max 0.035 0.035 0.020
1.0044 St 44-2 S275JR A570Gr.40 S U,N 0.21max 1.50max 0.045 0.045 0.009
1.0144 St 44-3 S275J0 A573Gr.70 SS U,N 0.20max 1.50max 0.040 0.040 0.009 0.020
1.0570 St 52-3 S355J0 SS U,N 0.20max 1.60max 0.040 0.040 0.009 0.020
1.0050 St 50-2  E295 A570Gr.50 S U,N 0.30ort 0.045 0.045 0.009
1.0060 St 60-2 E335 S U,N 0.40ort 0.045 0.045 0.009
1.0070 St 70-2 E360 S U,N 0.50ort 0.045 0.045 0.009
K – Kaynar Döküm    S – Sakin Döküm    SS – Yarı Sakin Döküm
U – Sıcak Haddelenmiş, Başka İşlem Görmemiş  N – Normal Tavlanmış

 

GENEL YAPI ÇELİKLERİ MEKANİK ÖZELLİKLERİ
Malz. No. DIN (ESKİ) DIN (Yeni) SAE / AISI ÇEKME AKMA KOPMA UZAMASI
 DAYANIMI SINIRI (şekillendirme yönü – dik doğrultu )
( Mpa ) ( <> Mpa  ) ( <> %  )
< 3 mm ≥ 3 mm ≤ 16 mm ≥ 16 mm ≥ 40 mm ≥ 63 mm ≥ 80 mm ≤ 3 mm ≤ 40 mm ≤ 63 mm
≤ 100 mm ≤ 40 mm ≤ 63 mm ≤ 80 mm ≤ 100 mm ≥ 40 mm ≥ 63 mm ≥ 100 mm
1.0035 St 33  S185 310 – 540 290 – 510 185 175 16
1.0037 St 37-2 S235JR 360 – 510 340 – 470 235 225 26 25 24
1.0036 USt 37-2 S235JRG1 A570Gr.33,36 360 – 510 340 – 470 235 225 215 215 195 26 25 24
1.0038 RSt 37-2  S235JRG2 A570Gr.36 360 – 510 340 – 470 235 225 215 215 215 26 25 24
1.0116 St 37-3 S235J2G3 A284Gr.D 360 – 510 340 – 470 235 225 215 215 215 26 25 24
1.0044 St 44-2 S275JR A570Gr.40 430 – 580 410 – 560 275 265 255 245 235 22 21 20
1.0144 St 44-3 S275J0 A573Gr.70 430 – 580 410 – 560 275 265 255 245 235 22 21 20
1.0570 St 52-3 S355J0 510 – 680 490 – 630 355 345 335 325 315 22 21 20
1.0050 St 50-2  E295 A570Gr.50 490 – 660 470 – 610 295 285 275 265 255 20 19 18
1.0060 St 60-2 E335 590 – 770 570 – 710 335 325 315 305 295 16 15 14
1.0070 St 70-2 E360 690 – 900 670 – 830 360 355 345 335 325 11 10 9

 

1.1.ÇEKME DAYANIMINA GÖRE İFADE EDİLEN GENEL YAPI ÇELİKLERİ
Malz. No. DIN (Eski) DIN (Yeni) SAE / AISI KULLANIM YERLERİ
1.0035 St 33  S185
1.0037 St 37-2 S235JR İnşaat, sanayi sektöründe, kutu profil, çubuk yapımı ve sıcak haddelenmiş sanayi profilleri yapımında
1.0036 USt 37-2 S235JRG1 A570Gr.33,36 İnşaat, sanayi sektöründe, kutu profil, çubuk yapımı ve sıcak haddelenmiş sanayi profilleri yapımında
1.0038 RSt 37-2  S235JRG2 A570Gr.36 İnşaat, sanayi sektöründe, kutu profil, çubuk yapımı ve sıcak haddelenmiş sanayi profilleri yapımında
1.0116 St 37-3 S235J2G3 A284Gr.D inşaat sektöründe, düz satıhlı malzemeler, parlaklık istenen malzemeler, dikişli – dikişsiz borular.
1.0044 St 44-2 S275JR A570Gr.40 İnşaat ve sanayi sektöründe, yüksek mukavemetli sıcak çekilmiş sanayi profilleri yapımında
1.0144 St 44-3 S275J0 A573Gr.70 İnşaat ve sanayi sektöründe, yüksek mukavemetli sıcak çekilmiş sanayi profilleri yapımında
1.0570 St 52-3 S355J0 Sanayi ve inşaat sektöründe yüksek mukavemet gerektiren uygulamalarda
1.0050 St 50-2  E295 A570Gr.50 Daha çok basma gerilimine maruz yüklerde, manivelalar, kalıp ve pres altlıkları imalinde
1.0060 St 60-2 E335 Yüksek mukavemet gerektiren makine elemanları, dişli çarklar vb. uygulamalarda
1.0070 St 70-2 E360 Perçin, özel cıvata kama ve mukavemet gerektiren makine elemanlarında
U: kaynar döküm – R:sakin döküm